
Το χειμερινό κλάδεμα και η λίπανση των δέντρων
Φτάσαμε στο Φεβρουάριο και λογικά για τα περισσότερα δέντρα, είναι ο μήνας του κλαδέματος. Με το κλάδεμα διαμορφώνουμε τις δυνατότητες του δένδρου να παράγει ποιοτικά φρούτα και ορίζουμε ουσιαστικά την προβλεπόμενη παραγωγή. Βέβαια, όσοι έχουν πολλά δένδρα να κλαδέψουν, πολλές φορές αρχίζουν νωρίτερα, για να προλάβουν. Θεωρητικά, προτιμούμε το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα, προκειμένου να αποφύγουμε τις πολλές και μεγάλες παγωνιές. Με την αλλαγή του κλίματος όμως, δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι για τίποτα. Θυμόμαστε όλοι τι συνέβη πέρυσι με την παγωνιά του Απριλίου. Σε κάθε περίπτωση, εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να ακολουθήσουμε κάποιους κανόνες και να ελπίζουμε για το καλύτερο.
Ένας κανόνας, όχι και τόσο ευχάριστος, είναι πως ο καλύτερος καιρός για το κλάδεμα είναι ο ξηρός, κρύος καιρός. Με αυτές τις συνθήκες, έχουμε μεγάλες πιθανότητες να αποφύγουμε τις μολύνσεις από βακτήρια και μύκητες που ευνοούνται από την υγρασία, και μπορούν να εισέλθουν στο δένδρο, από τις τομές του κλαδέματος. Δε θα ξεχάσω την εικόνα καθηγητή πανεπιστημίου, ο οποίος με τη βοήθεια ενός συνεργάτη, κλάδευε τις ροδακινιές του, για να βελτιώσει το εισόδημα του, με τη θερμοκρασία κάτω από το μηδέν! Φυσικά, η χρήση πάστας κλαδέματος είναι απαραίτητη για να προφυλάξουμε τα δένδρα μας, ιδιαίτερα τα ευαίσθητα είδη.
Όσον αφορά το ίδιο το κλάδεμα, δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως το δένδρο είναι ένα εργοστάσιο που δουλεύει με τα φύλλα του και το φως του ήλιου. Ο στόχος μας πάντα θα είναι η καλύτερη εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας. Για παράδειγμα σε δέντρα με διαμόρφωση παλμέτας, κόβουμε τις κορυφές ώστε ο ήλιος να βλέπει τα φύλλα στο κάτω μέρος της σειράς. Στην ελιά, ο στόχος είναι το φως να περνά μέσα στο δένδρο και γι’ αυτό το κλάδεμα της λέγεται κλαδοκάθαρος. Δυστυχώς, έχω δει στην βόρεια Ελλάδα, όπου η γνώση δεν είναι και τόσο στέρεα, ελιές τόσο αυστηρά κλαδεμένες, που δεν έχουν κλαδιά και φύλλα για να δουλέψουν και χρειάζονται δύο τουλάχιστον χρόνια για να συνέλθουν. Θέλει μεγάλη προσοχή!
Ας πάμε όμως και στο καθ’ αυτό αντικείμενο του σημειώματος, που είναι η λίπανση των δένδρων. Η εικόνα ενός δένδρου μας λέει πολλά όσον αφορά τις λιπαντικές του ανάγκες. Ζωηρά δένδρα που φανερώνουν μια ευρωστία και μια δύναμη μεγαλύτερη από αυτήν του συγκεκριμένου είδους, θα πρέπει να λιπαίνονται με λιγότερο άζωτο. Ίσως και καθόλου. Αυτό εξαρτάται από το βαθμό του κλαδέματος και αν το δένδρο θα πρέπει να αντικαταστήσει αρκετά κλαδιά. Δένδρα μικρά σε ηλικία, έχουν μεγαλύτερη ανάγκη αζώτου προκειμένου να αναπτύξουν το σκελετό τους. Σε όλα όμως τα δένδρα, σημαντικές ανάγκες σε άζωτο, συμπίπτουν με την ανθοφορία. Αυτή άλλες φορές έρχεται σύντομα (π.χ. αμυγδαλιά) και άλλες πολύ αργότερα (π.χ. καρυδιά). Η εφαρμογή λιπασμάτων ENTEC® σε τέτοιες περιπτώσεις κρίνεται ιδανική, μιας και χάρις στον αναστολέα νιτροποίησης που περιέχουν, εγγυούνται την ασφαλή και σταθερή τροφοδοσία αζώτου, ανεξάρτητα από την εποχή ανθοφορίας.
Δένδρα που δεν έχουν βλαστήσει κλαδιά, σε σημεία που θα έπρεπε κανονικά να υπάρχουν, υποφέρουν πιθανότατα από ελλείψεις ψευδαργύρου και βορίου. Έχουμε δει για παράδειγμα στην περιοχή της Χρυσούπολης (Καβάλα), ακτινίδια που για ένα διάστημα μισού μέτρου από τον κορμό, δεξιά και αριστερά, δεν κτυπούσαν βέργες. Με την προσθήκη βορίου, το πρόβλημα λύθηκε με την ανάπτυξη εντυπωσιακά δυνατών βεργών. Αλλά και στα υπόλοιπα οπωροφόρα, η έλλειψη βορίου και ψευδαργύρου είναι συνηθέστατη και προκαλεί μειωμένη ανάπτυξη βλαστών. Για το βόριο, πρέπει να αναφέρουμε πως ο ρόλος του στην γονιμοποίηση είναι εξίσου σημαντικός. Πολλές φορές έλλειψη αυτού του ιχνοστοιχείου ευθύνεται για τη μειωμένη καρπόδεση του δέντρου και λανθασμένα ενοχοποιούνται άλλες ανύπαρκτες αιτίες, (π.χ. παγωνιά).
Στην περίπτωση των αχλαδιών και των μήλων, όταν στο ψυγείο εμφανίζεται σάπισμα της σάρκας εσωτερικά, κοντά στα σπέρματα, (εσωτερική κατάπτωση της καρδιάς), τότε έχουμε σίγουρα ελλιπή πρόσληψη του φωσφόρου. Αναφέρω την πρόσληψη του φωσφόρου, διότι στις περιοχές της Ημαθίας, της Πέλλας και της Θεσσαλίας, τα εδάφη περιέχουν πολύ ανθρακικό ασβέστιο που δεσμεύει τον φώσφορο και ενδέχεται να συναντήσουμε έντονα το παραπάνω σύμπτωμα. Επίσης το ίδιο φαινόμενο μπορούμε να δούμε σε μεγάλα σε ηλικία δένδρα, (συνήθως ελεύθερα), που έχουν αναπτύξει ριζικό σύστημα σε βαθύτερα στρώματα. Στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να χρησιμοποιούνται λιπάσματα με υψηλό δείκτη φωσφόρου, (κυρίως υδατοδιαλυτά), πάντα σύμφωνα με την συμβουλή του γεωπόνου της περιοχής. Όταν στην ελιά εμφανίζεται κάψιμο στην άκρη του φύλλου, που προχωρά προς τα κάτω, είναι κατά πάσαν πιθανότητα έλλειψη καλίου. Στα άλλα οπωροφόρα, η έλλειψή του συνδέεται με κακό χρωματισμό, μειωμένη αντοχή στην ξηρασία και το κρύο καθώς και μειωμένα ποιοτικά και γευστικά χαρακτηριστικά του καρπού. Ένα εύκολο σύμπτωμα, που θα πρέπει να θυμόμαστε από το καλοκαίρι, είναι το κιτρίνισμα που προκαλεί η έλλειψη σιδήρου. Αρχίζει πάντα από την κορυφή και κατεβαίνει προς τα κάτω. Τα πάνω φύλλα ενός κλαδιού είναι μικρά, χλωρωτικά ή κίτρινα και τα κάτω στη βάση, πράσινα. Βλέπουμε λοιπόν, πως μια μερική σίγουρα παράθεση προβλημάτων, δείχνει την σημαντικότητα των ιχνοστοιχείων για τα δένδρα μας.
Μια ελάχιστα γνωστή, αλλά διόλου ασήμαντη ιδιότητα των λιπασμάτων ENTEC® είναι να βελτιώνουν την πρόσληψη του φωσφόρου των ιχνοστοιχείων. Συγκεκριμένα, τριπλασιάζουν την απορρόφηση σιδήρου, ψευδαργύρου, χαλκού, και μαγγανίου (Thomson et al. 2001). Όσον αφορά το φώσφορο, τα αμμωνιακά ιόντα (θετικά φορτισμένα) τα οποία παραμένουν στο ριζόστρωμα για παρατεταμένο χρονικό διάστημα, παρασύρουν κοντά στα ριζικά τριχίδια τα φωσφορικά ιόντα (αρνητικά φορτισμένα). Με τον τρόπο αυτό πενταπλασιάζεται η απορρόφηση φωσφόρου (Thomson et al. 2001). Παράλληλα, καθώς η ρίζα απορροφά ένα αμμωνιακό ιόν, αποβάλλει για λόγους ιοντικής ισορροπίας, ένα ιόν υδρογόνου. Αυτό έχει σαν συνέπεια την οξίνηση του pH στο σημείο και την επακόλουθη αύξηση της απορρόφησης Ιχνοστοιχείων που αναφέρθηκε και παραπάνω.
Η επιστήμη λοιπόν, μας δίνει εργαλεία που μπορούν να μας βοηθήσουν στη δουλειά μας, λύνοντας προβλήματα πριν καν αυτά εμφανισθούν, διότι εάν εμφανισθούν κάποιες από τις παραπάνω ελλείψεις έχουμε ήδη υποστεί ζημιά και απαιτείται μεγάλη προσπάθεια για να τη διορθώσουμε.
Καλή επιτυχία στους παραγωγούς μας!